Kiedy myślimy o sztuce, w naszej głowie często pojawiają się obrazy wiszące w muzeach, eleganckie rzeźby z marmuru czy starannie skomponowane fotografie. Ale sztuka współczesna to coś znacznie szerszego, bardziej złożonego i — często — zaskakującego.
Dziś artyści nie ograniczają się do tradycyjnych technik. Malarstwo, rzeźba czy fotografia to tylko fragment ogromnej mozaiki form wyrazu, które zaliczamy do sztuki współczesnej. Coraz częściej mamy do czynienia z instalacjami, videoartem, happeningami czy performance’em — formą sztuki, w której ciało artysty staje się narzędziem przekazu.
Czym jest performance w sztuce?
Performance to działanie artystyczne, które odbywa się „na żywo” — przed publicznością lub w określonym miejscu i czasie. Jest ulotne, często niepowtarzalne, a jego esencją bywa samo doświadczenie, emocja czy przekaz ideowy. Performance może być szokujący, prowokujący, intymny albo symboliczny. Może trwać kilka minut albo… kilka dni.
W przeciwieństwie do obrazów czy rzeźb, performance’u nie da się „powiesić na ścianie”. Można go udokumentować, ale nie da się oddać pełni przeżycia, jakie towarzyszy jego odbiorowi na żywo. I właśnie ta nietrwałość i bezpośredniość są jego siłą.
Marina Abramović – „babcia performance’u”
Jedną z najsłynniejszych artystek związanych z performance’em jest Marina Abramović — serbska artystka, która od lat 70. XX wieku przesuwa granice między sztuką a życiem. Jej działania są intensywne, często fizycznie i emocjonalnie wymagające, zarówno dla niej samej, jak i dla widzów.
Znany performance, „The Artist Is Present” (2010), odbył się w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Abramović przez 3 miesiące, łącznie przez ponad 700 godzin, siedziała nieruchomo przy stole, patrząc w oczy każdemu, kto usiadł naprzeciwko niej. To proste spotkanie „oko w oko” stało się niezwykle silnym doświadczeniem – zarówno dla uczestników, jak i dla samej artystki.
Dlaczego warto odkrywać nowe formy sztuki?
Sztuka współczesna nie zawsze jest łatwa w odbiorze. Bywa niezrozumiała, kontrowersyjna, zmusza do refleksji lub wywołuje silne emocje. Ale właśnie dlatego jest tak ważna – bo mówi o tym, co dzieje się tu i teraz. Dotyka tematów społecznych, politycznych, egzystencjalnych. Jest reakcją na rzeczywistość, próbą jej interpretacji lub krytyki.
Warto otworzyć się na nowe formy i nie zatrzymywać się na tradycyjnych ramach. Performance, instalacje, sztuka cyfrowa — to wszystko są języki, jakimi dziś mówią artyści. A my, jako odbiorcy, możemy ich słuchać, nawet jeśli czasem nie rozumiemy wszystkiego od razu.
