Kubizm to kierunek w sztuce, który zrewolucjonizował sposób przedstawiania perspektywy i kompozycji w obrazach. Aby lepiej go zrozumieć, warto przyjrzeć się tym dwóm pojęciom w tradycyjnej sztuce i zobaczyć, jak kubiści je przekształcili.
Perspektywa w tradycyjnej sztuce
W klasycznym malarstwie europejskim od renesansu stosowano perspektywę linearno-zbieżną, czyli sposób konstruowania przestrzeni, w którym wszystkie linie prowadzą do jednego (lub kilku) punktów zbiegu na horyzoncie. Dzięki temu obrazy sprawiają wrażenie trójwymiarowości, a przedstawione postaci i przedmioty wyglądają realistycznie.
Jak kubizm zmienił perspektywę?
Kubizm zerwał z tym podejściem. Artyści, tacy jak Pablo Picasso i Georges Braque, odrzucili perspektywę linearno-zbieżną na rzecz wielopunktowej perspektywy – przedmioty i postaci są przedstawiane jednocześnie z kilku różnych punktów widzenia. Na przykład twarz człowieka może być ukazana zarówno z profilu, jak i en face w tym samym czasie.
Ta zmiana wynikała z chęci pokazania rzeczywistości w sposób bardziej analityczny – tak, jakby artysta oglądał obiekt z różnych stron jednocześnie i próbował przedstawić jego pełnię na płaskiej powierzchni płótna.
Kompozycja w kubizmie
W tradycyjnej sztuce dąży się do harmonijnego układu elementów w obrazie, zgodnego z zasadami równowagi i hierarchii. W kubizmie kompozycja jest rozbita – kształty są sprowadzane do geometrycznych brył (stąd nazwa kierunku – „kubizm” pochodzi od francuskiego słowa „cube”, czyli sześcian). Obiekty są rozkładane na mniejsze fragmenty, często przypominające mozaikę lub rozbite szkło.
Kubizm to nie tylko estetyka, ale też sposób myślenia o obrazie – zamiast patrzeć na rzeczywistość w tradycyjny sposób, pozwala on na jej rozbicie i ponowne złożenie w nowej, często zaskakującej formie.
